Olly Wendt (meisjesnaam Sommer)

Één naam is onlosmakelijk verbonden met Wendt & Kühn: Olly Wendt (meisjesnaam Sommer). Op 15 februari 1920 begon zij als ambachtsvrouw in het atelier. In meer dan 60 jaar laat zij als ontwerpster haar creatieve sporen na in de geschiedenis van Wendt & Kühn. Talrijke figuren uit ons assortiment, zoals de margrietengelen, dierfiguren en de maanfamilie, zijn door haar ontworpen. Naar aanleiding van het 100-jarige jubileum van haar toetreding tot Wendt & Kühn laten wij de weg zien die deze bijzondere vrouw en kundige ontwerpster heeft bewandeld.

Kindertijd, jeugd, opleiding

Olga Sophie Emma Sommer, in het kort Olly, werd op 27 mei 1896 als jongste van vijf kinderen geboren in Riga. Samen met haar familie woonde zij in een grote, burgerlijk ingerichte woning in de Nikolai- und Basteiboulevard aan het stadskanaal.

Zij voelde zich nauw verbonden met haar twee jaar oudere broer Herbert. "We waren onafscheidelijk en stonden daar ook om bekend. Alles deden we samen", beschreef Olly ooit de innige relatie tussen broer en zus. Als ze niet met Herbert hun zelfverzonnen spel 'Teufelchen' speelde, liet Olly al als klein meisje zien dat ze kunstzinnig was: ze tekende, speelde piano en schreef later zelf gedichten.

Eind juni 1913 verhuisde de familie Sommer naar Duitsland en betrok een woning in Dresden. Waarom de familie Riga verliet, is tot op heden nog niet echt duidelijk geworden. Misschien wilde de vader, die in Saksen was geboren, na zijn pensionering terugkeren of volgde de familie de oudste broer Herbert, die al in Dresden studeerde. Maar misschien was het ook wel een samenspel van omstandigheden - of een maatschappelijke reden - dat tot de beslissing heeft geleid. Het staat echter vast dat het voor de dochter, die zich zeer verbonden voelde met haar geboortestad, geen gemakkelijke stap was.

 

Van mode naar ambachtelijke houtkunst

In september 1915 schreef Olly zich in voor een cursus in het filiaal in Dresden van de Berliner Zuschneide-Akademie. Toen had men haar waarschijnlijk eerder een toekomst in de textiel toegeschreven, omdat ze op dit gebied echt talent bezat. Het certificaat werd haar in januari 1916 overhandigd met de beste cijfers: 'Modeltekenen, Duitse, Engelse en Franse vorm: bijzonder goed; Maatnemen, berekenen van stof, kleurenspel: zeer goed'.

Ook nog tijdens haar studie aan de Staatskunstacademie (toen Königlich-Sächsische kunstacademie) deed ze een naaicursus. Nog niets deed denken aan het creëren van houten figuren, haar interesse ging allereerst uit naar modedesign. In september 1917 schreef ze zich ook in voor de modevakschool aan de Staatskunstacademie van Dresden, onder leiding van professor Margarete Junge, bij wie de oprichtster van het bedrijf Grete Wendt tien jaar daarvoor ook gestudeerd had.

Een week voor het begin van het werk voor Olly, gaf Grete Wendt haar de laatste belangrijke informatie per brief:


'Beste mejuffrouw Sommer! Ik denk dat mejuffrouw Junge u van mijn brief op de hoogte heeft gebracht. Ik heb nu een kamer voor u geregeld bij een hospita, mevrouw Schuhmachermeister Krehan. (...) De woning is direct voor u beschikbaar, zodat u op 15 februari met uw werk kunt beginnen.' Ze eindigde met de woorden: 'Ik hoop dat u zich goed inwerkt en veel plezier beleeft aan uw werkzaamheden.'


En of ze plezier beleefde aan haar werkzaamheden! Ondanks dat ze een stage voor één jaar voor ogen had, zou ze de rest van haar leven blijven. "Dit jonge bedrijf heeft me zo geboeid, het werd mijn lot", zou Olly vele jaren later een vriendin schrijven.

De eerste figuren ...

die de pas afgestudeerde maakte, waren de 'Lippersdorfse engelen', die ze een nieuwe beschildering gaf. Dit werd gevolgd door de kunstige versiering van figuren die Grete Wendt ontworpen had. Olly gaf ze met een rijke versiering een bijzonder karakter. Die was zelfs naamgevend, zoals voor de rijkelijk beschilderde engelen.

De kunstenares ontwierp in de daaropvolgende jaren ook zelf enkele figuren:  de margrietengelen, dierfiguren, de maanfamilie …

Liefde en verlies

In Grünhainichen ontdekte Olly niet alleen de liefde voor de houten figuren, maar ook de man voor haar leven bevond zich in het kleine dorp in het Ertsgebergte. Ze werd verliefd op de broer van Grete Wendt, Johannes, de commerciële leider van Wendt & Kühn.

In deze tijd zouden de foto's van Olly en Johannes uit een album uit 1925 een moderne 'Lovestory in beeld' worden genoemd. Al in het midden van de 20-er jaren verhulden de beelden niets en hing het al in de lucht, wanneer ze als tortelduifjes door de tuin van het atelier liepen. Het huwelijk op 19 februari 1930 bekroonde de relatie van de geliefden. In hetzelfde jaar werd de tweeling Hans en Sigrid geboren.


In september 1945 krijgt het leven van de familie een dramatische wending: het familiegeluk werd overschaduwd door het verlies van echtgenoot en vader. Johannes werd in Rusland gevangen genomen, vanwaar hij nooit meer terug naar huis keerde. Nog één keer had Olly de gelegenheid om Johannes na zijn deportatie te zien. Hij werd naar een buitenkamp van Buchenwald gebracht en Olly had geprobeerd om winterkleding het kamp binnen te brengen. Waar hij daarna naartoe is gegaan en hoe zijn leven op tragische wijze eindigde, is lang onduidelijk gebleven, een uiterst ondraaglijke situatie voor de familie. Uit angst om ook haar kinderen nog te verliezen, stuurde Olly haar zoon Hans naar houtdraaierij Gebhardt Heinz in Waal in Allgäu, waar hij als vluchteling opgenomen werd en kon afstuderen als houtdraaier. Sigrid volgde haar broer enkele maanden later.

Uit de eindeloze pijn en hoop om haar echtgenoot op een dag weer te zien, ontstonden drie brokaatengelen die Olly in 1945/46 als een geschenk van weerzien voor hem ontwierp. Ook de brief die zij Hans voor zijn 22e verjaardag schreef - zeven lange jaren sinds Johannes verdwenen was - getuigt van Olly's optimisme: 'Ondanks dat sinds 1945 een donkere schaduw over het engelenhuis ligt, willen we toch altijd weer in onze trouwe harten de hoop op een spoedige vereniging met papa niet opgeven. Deze wens zet ik vandaag naast alle andere wensen voor jou voorop, mijn lieve nu zo grote jongen.' Pas in oktober 1962 ontving Olly het officiële bericht dat Johannes op 7 december 1945 in het Russische interneringskamp Tscherepowez was overleden.

„Werk is een zegen“

Afleiding vond Olly in de noodlottige jaren in haar arbeid, maar dat stond niet gelijk aan troost. Haar hele arbeidsleven zette zij zich in voor het atelier. Ook na de nationalisatie van Wendt & Kühn in 1972 bleef zij werknemer, maar nu bij het Volkseigenen Betrieb Werk-Kunst. Haar verdriet over de onteigening verwerkte ze met het gedicht 'Es ist das Gleiche, und ist es nicht', (Het is hetzelfde, en het is het niet) dat zij met de zin 'Nur dies allein ist, was mich traurig stimmt, und viel jetzt von der Freude nimmt' (Alleen dit is wat mij treurig stemt, en veel van de vreugde wegneemt) beëindigde. Haar creativiteit werd door de staatsleiding gelukkig niet aangetast en haar artistieke werk werd zelfs door de cultuurbond van de DDR onderscheiden. Ze ontving een bijzondere waardering voor haar werk in 1988, toen zij van de handelsmerkvereniging Expertic een oorkonde ontving voor haar verdiensten.

Naast de ontwerpen voor de collectie van het atelier, maakte de kunstenares ook steeds nieuwe en heel persoonlijke figuren voor vrienden en familieleden. Daarnaast had ze een voorliefde voor het beschilderen van alledaagse spullen zoals bewaardozen voor koffie of cosmetica, om die vervolgens aan vrienden of gasten te geven. In 1980 beschreef de ondertussen 84-jarige in een brief hoe na haar werk haar aan het hart lag, ook op deze hoge leeftijd:


"Ik ben dankbaar en tevreden, dat ik het nog zo kan, want: werk is een zegen."


In de ochtend van 28 april 1983 betrad ze voor het laatst het schildersstation, waar zij meer dan 60 jaar lang haar creatieve sporen had gegeven aan de geschiedenis van Wendt & Kühn. Op 13 juni 1991 sloot Olly haar ogen voorgoed. Niet alleen om als diepzinnig, fijngevoelig en warm mens, maar ook als liefdevolle vrouw, moeder en 'Omi' en als grootse ontwerpster voor altijd te worden herinnerd.